Je hebt een freelance vertaler nodig. Je bedrijf staat op het punt zijn activiteiten uit te breiden naar andere landen en daar horen vertalingen bij.
Je bent van plan om je eigen vertaalteam op te zetten. Dat team moet minstens uit de volgende profielen bestaan: projectmanagers, vertalers, proeflezers en specialisten op het gebied van desktop publishing.
Je kunt natuurlijk altijd een beroep doen op een vertaalbureau om zo’n team samen te stellen. Op die manier kan je alles volledig uit handen geven en heb je meer tijd voor je eigen werk.
Misschien komt er wel eens een gelegenheid dat je rechtstreeks met een freelancer moet werken.
Goeie vertalers vinden kan net zo moeilijk zijn als het vinden van een goede medewerker. Of zelfs nog lastiger, omdat het gedeelte waarbij je bij het aanwerven van een medewerker interviews afneemt, meestal wordt overgeslagen.
Hier zijn 19 eigenschappen en tips die je helpen bij het kiezen van een nieuwe vertaler voor je vertaalproject.
1. Native speaker
Dat kan wel eens de belangrijkste eigenschap zijn. De vertaler moet als moedertaal de doeltaal van je vertaalproject hebben. Ook moet hij heel erg vertrouwd zijn met de cultuur van die doeltaal. Vertaal je een document naar het Frans, dan doe je er in alle gevallen het best aan dit te laten uitvoeren door iemand die het Frans als moedertaal heeft en ook in Frankrijk woont. Hetzelfde geldt natuurlijk voor vertalingen naar andere talen zoals bijvoorbeeld het Duits of Italiaans.
Vertalen gaat namelijk verder dan het pure linguïstische aspect. Vertalen vraagt ook een culturele aanpassing, die enkel een native speaker onder de knie heeft.
Een vertaling mag dan ook nooit als een vertaling klinken: voor de lezer moet het overkomen alsof de tekst in zijn taal is geschreven.
Een goeie freelancer, die echter geen native speaker is, kan misschien ‘goede’ vertalingen afleveren, maar alleen een native speaker is in staat om die vertalingen natuurlijk te laten overkomen.
2. Kennis van de brontaal
Stel dat Engels de brontaal is. Dan is het net zo belangrijk dat de vertaler het Engels nagenoeg perfect beheerst.
Zonder een zeer grondige kennis van het brontaal is het mogelijk dat bepaalde nuances in de brontekst over het hoofd gezien worden en dat dus bepaalde woorden uit de vertalingen worden weggelaten, en dat is niet de bedoeling.
3. Prijzen & tarieven
Hou steeds je budget in het achterhoofd. Een vertaler moet rekening houden met het gangbare tarief voor zijn talencombinatie en expertise; een te hoog tarief kan hem zonder werk zetten.
Maar anderzijds mag de vertaler zichzelf niet onderschatten, want een te lage prijs zou de opdrachtgever moeten doen twijfelen aan de kwaliteit die de vertaler kan bieden.
Stuur eerst een testvertaling. Van zodra je die terug krijgt, heb je een beter beeld over de kwaliteit die je kan verwachten (of niet).
4. De freelance vertaler heeft ervaring
Ervaring is een factor om te bepalen of een freelancer gekwalificeerd is en om een redelijk tarief voor zijn diensten te bepalen. Zowel ervaring in jaren als het soort ervaring zijn daarbij van tel.
Opleiding en werkervaring op het gebied van talen, taalonderwijs en vertaling zijn zeer welkom. Een jarenlange ervaring met het eigenlijke vertalen is ook wenselijk.
Dit geldt wel niet in alle gevallen.
Denk eens na over het volgende. Als iemand bijvoorbeeld al dertig jaar in de Verenigde Staten woont en daar als vertaler Nederlands naar Spaans werkt, dan is het duidelijk dat hij over de nodige ervaring beschikt. Het is echter belangrijk om na te gaan of hij na zoveel tijd in het buitenland zijn talenkennis op peil heeft kunnen houden.
Iemand die vele jaren ervaring heeft, maar niet in eigen land heeft gewoond, kan overwegen om een rubriek aan zijn cv of profiel toe te voegen waarin hij aantoont hoe hij zijn moedertaal is blijven bijschaven.
5. Beëdigd vertaler?
Misschien hebt je voor je project een beëdigd vertaler nodig. Die heeft de eed afgelegd voor de rechtbank van eerste aanleg, en mag zijn stempel en handtekening op de vertaling plaatsen. Zo krijgt de vertaling een officieel karakter.
Beëdigde vertalingen zijn verplicht bij officiële documenten zoals een geboorteakte of een uittreksel uit het strafregister.
6. Flexibiliteit
Geen enkel vertaalproject is hetzelfde. Soms moeten grote volumes tekst op zeer korte tijd vertaald worden. Indien dit het geval is, zou je kunnen proberen om je teksten en het aantal te vertalen woorden te verdelen over meerdere vertalers, maar dat lukt niet altijd. De meeste vertalers moeten dan ook flexibel kunnen zijn. Vaak is het nodig om ’s avonds of in het weekend te vertalen om het project binnen de gestelde deadline te kunnen afleveren.
Indien dit nodig is, dan zal de freelancer je mogelijk een toeslag aanrekenen voor werk buiten de normale kantooruren. Dit kan je het best vooraf bespreken. Zo krijg je nadien geen factuur die veel hoger is dan verwacht.
7. Woonplaats van de vertaler
Hoewel de locatie hoogstwaarschijnlijk een onveranderlijke factor is, kan je er wel rekening mee houden bij het zoeken naar een nieuwe freelancer.
Je kan bijvoorbeeld specifieke eisen stellen aan de locatie, of je geeft de voorkeur aan iemand in dezelfde tijdzone als de onze vanwege de strakke deadlines en de behoefte aan eenvoudige communicatie.
De locatie kan ook belangrijk zijn voor de kwaliteit van de vertalingen – de vertaler moet een native speaker zijn van de doeltaal, een deskundige in de doelcultuur, en moet verder bekend zijn met de spreektaal en taalkundige normen van het doelpubliek.
Indien je een Spaanse vertaling nodig hebt voor een publiek in de Verenigde Staten, dan doe je het best geen beroep op een Spaanse vertaler die nooit in de VS heeft gewoond.
8. Kennis van CAT-tools (Computer Aided Translation, vertaalgeheugensoftware)
Als je met een vertaalbureau werkt, zal dat vrijwel zeker heel regelmatig met een of meerdere CAT-tools werken.
Afhankelijk van de grootte van je organisatie kan je ook je eigen licentie van een CAT-tool aanschaffen en vertalers bijvoorbeeld daarop laten inloggen voor projectwerk. Op die manier beheer je je eigen vertaalgeheugens in de verschillende talen die je nodig hebt (waar het vertaalbureau dat doet indien je alles uitbesteedt).
Ga steeds na of de freelance vertaler voldoende vertrouwd is met het gebruik van vertaalgeheugensoftware vooraleer je hem een project toevertrouwt.
Een te gebrekkige of geen kennis van CAT-tools leidt vaak tot dubbel werk, want wanneer vertalingen niet in je vertaalgeheugen worden opgeslagen, kan je ze de volgende keer ook niet hergebruiken.
9. Specialisme
Het is belangrijk om een pool van vertalers te hebben voor dagdagelijkse algemene projecten. Veel projecten vereisen echter gespecialiseerde kennis en dus ook gespecialiseerde vertalers.
Vertalers specialiseren zich vaak in niet meer dan twee tot drie onderwerpen. Het zijn doorgaans zaken die hen erg interesseren (over wat je niet boeit heb je meestal geen grondige kennis), of geleerd hebben tijdens hun studies.
Je richt je dan het best tot iemand die gespecialiseerd is in jouw eigen vakgebied. Dit is de eerste stap naar vertalingen van hoge kwaliteit. Een technisch vertaler zal bijvoorbeeld zelden een contract vertalen, en anderzijds zal een juridisch vertaler zelden een handleiding vertalen.
10. Eerlijkheid
Een freelancer laat zien dat hij geloofwaardig en professioneel is als hij alleen opdrachten aanneemt waar hij echt goed in is. Het altijd beter dat een freelancer een project afwijst als hij zich er oncomfortabel bij voelt of er geen tijd voor heeft, dan het in ongunstige omstandigheden toch te accepteren.
Een project dat overhaast vertaald wordt door een te drukke planning, of een project vertaald door iemand die niet vertrouwd is met het onderwerp, zal onvermijdelijk van mindere kwaliteit zijn.
11. Reactiesnelheid
Je stuurt je opdracht normaal gezien per e-mail uit naar je vertaler en het is dan ook belangrijk dat er snel gereageerd wordt. Indien je een halve dag zit te wachten op een reply, en indien daar dan in staat dat er geen ruimte meer is om de opdracht aan te nemen, dan komt je deadline mogelijk in het gedrang.
Een freelancer zou binnen het half uur moeten kunnen antwoorden op elke e-mail.
12. Beschikbaarheid
Iemand die veel beschikbaar is, komt heel snel bovenaan de lijst te staan. Aan de andere kant kan je je daarbij ook vragen stellen. Heeft die vertaler geen werk genoeg? Waarom is dat? Indien er steeds kwaliteit wordt geleverd, is er natuurlijk geen vuiltje aan de lucht.
Het is een goede zaak om projecten af te wijzen als de werklast te hoog wordt of als de vertaler niet vertrouwd is met een onderwerp, maar als hij te veel vertalingen afwijst, dan zal je hem mogelijk na verloop van tijd geen vertaling meer aanbieden.
13. Projectmanagementvaardigheden
Een ervaren projectmanager zal een freelance vertaler steeds bijstaan en indien nodig ook advies geven. Iemand alleen werkt, en direct voor een eindklant zonder tussenpersoon, zal zelf moeten instaan voor zijn planning en moet ervoor zorgen dat alle deadlines gehaald worden.
14. Neen kunnen zeggen
Soms moet je als vertaler neen kunnen zeggen. Het is verleidelijk al het werk dat je aangeboden krijgt, ook aan te nemen, maar te veel werk leidt onvermijdelijk tot mindere kwaliteit.
Een vertaalbureau zal het niet erg vinden wanneer iemand een opdracht weigert. Een vertaling van mindere kwaliteit is niet klaar voor gebruik en kan je dus ook niet afleveren.
15. Communicatie
Iemand die goed communiceert is beduidend gemakkelijker om mee te werken. Communicatie over beschikbaarheid, bijvoorbeeld in geval van verlof, is net zo belangrijk als projectgerelateerde communicatie.
Je krijgt ook liever een vraag te veel dan helemaal geen vragen. Geen enkele opdracht zou ruimte mogen laten om naar iets te gissen. Kwaliteit staat steeds voorop.
Vertalers die geen vragen durven stellen, hebben het niet goed begrepen.
16. Manieren
Het klinkt misschien vanzelfsprekend, maar goede manieren zijn heel belangrijk. Iemand die niet aangenaam is om mee samen te werken, zal je geen projecten meer sturen, zelfs wanneer hij zeer goede kwaliteit levert.
17. Aandacht voor detail
Als opdrachtgever zal je je aan een slordige vertaling vooral ergeren. Eenvoudige zaken zoals getallen, opmaak en leestekens verdienen de nodige aandacht en dienen een perfecte weerspiegeling te zijn van de originele tekst.
Vaak staat er in de originele tekst al eens iets wat niet helemaal klopt. Goeie vertalers merken dat op en laten het weten ook aan hun opdrachtgever. Zoiets zorgt voor vertrouwen.
18. Vertalers moeten deadlines respecteren
Of het nu gaat om een persbericht dat de deur uit moet, of een website die online moet geplaatst worden, de vertalingen zijn meestal het allerlaatste wat dient te gebeuren. “Doe maar tegen het eind van de maand of zo” – dat bestaat gewoon niet in de vertaalwereld.
Een vertaalproject gaat gepaard met een (meestal strakke) deadline. Je verwacht dan ook van je onderaannemers dat de deadlines gerespecteerd worden. Indien tijdens het project dan blijkt dat er toch extra tijd zal nodig zijn, dan is het belangrijk dat je als opdrachtgever op de hoogte wordt gehouden. Opnieuw speelt communicatie hierbij een cruciale rol.
19. Respons op feedback
Feedback is belangrijk, heel belangrijk, en voor beide partijen. Indien er aan een afgeleverde vertaling nog gesleuteld wordt, dan kan je je tekst met wijzigingen het best terugsturen naar je vertaler. Op die manier kan je samen tot de beste oplossing komen, en krijg je uiteindelijk betere vertalingen, die volledig aan je verwachtingen voldoen.
Niemand krijgt graag negatieve feedback, maar een goeie vertaler houdt van feedback, en doet er ook iets mee.
